بارداري وزايمان يكي ازاسترس هاي عادي و معمول زندگي زنان است. به دليل تغييرات جسماني، رواني و اجتماعي متعددي كه در طي دوران بارداري و به دنبال زايمان ايجاد مي شود، اين دوران را از پر استرس ترين دوران زندگي محسوب مي كنند. حاملگي و زايمان ، جدا از تغييرات زيستي و بدني، تغييرات رواني اجتماعي زيادي در زندگي ايجاد مي كند به طوري كه مي توان بارداري و زايمان را در درجه اول يك رويداد رواني قوي تلقي كرد.
پژوهش ها نشان داده اند كه استرس هاي زندگي، يكي از عواملي است كه سلامت روان را به شدت تحت تاثير خود قرار مي دهد، به دنبال استرس امكان ابتلا به مشكلات بهداشت رواني و از جمله اختلالات روان پزشكي به ويژه افسردگي افزايش مي يابد. در دوران بارداري بيماري هاي روان شناختي متعددي گريبانگير زنان مي شود: افسردگي ، اضطراب ، وسواس، PTSDو.... حدود 40-20% از زنان در دوره پس از زايمان، درجاتي از آشفتگي هيجاني و شناختي را گزارش مي كنند. زنان در دوران بارداري اشتغالات ذهني و نگراني هاي متعددي در مورد سلامت خود و فرزندشان دارند. آمارهاي رسمي نشان مي دهند در كشورهاي پيشرفته 9% زنان باردار ملاك هاي اختلال افسردگي عمده را دارند. همچنين 10 تا 15% زنان در دوره پس از زايمان دچار افسردگي پس از زايمان مي شوند. اين درحالي است كه ميزان پسيكوز پس از زايمان بين 1/0 تا 2/0 % است.
اين درحالي است كه متغيرهاي بهداشت رواني مي توانند تاثير منفي بر سلامت مادر ونوزاد داشته باشند.بهداشت رواني ضعيف، خطر كم وزني و زايمان زودهنگام را 40% افزايش مي دهد. ميانگين وزن نوزاداني كه مادرانشان سلامت رواني ضعيفي دارند درمقايسه با نوزادان مادراني با سلامت رواني مناسب ، به طور متوسط51 گرم كمتر است. از سوي ديگر، حتي در شرايط عادي دوران بارداري، استرس به تنهايي مي تواند باعث بروز مشكلات متعددي در فرآيند بارداري و زايمان شود از جمله زايمان زودرس و نارس بودن نوزاد. همچنين، استرس بالا در 14 هفته اول مي تواند خطر سقط جنين را نيز افزايش دهد. مادراني كه تحت استرس قرار دارند بيشتر در معرض سقط جنين، زايمان زودرس و ساير عوارض هستند.
علاوه براين، گاهي اوقات به دليل اتفاقات خاصي كه در اين دوره رخ مي دهد، خطرات متعددي زندگي مادر و كودك را تهديد مي كند. پديده هايي مانند سقط جنين، مرده زايي، زايمان زودهنگام و مواردي از اين قبيل، اين دروه را به دوران خطرناكي تبديل مي كند. چنين حوادثي مي تواند به شدت سلامت روان زنان را مورد تهديد قرار دهد. تحقيقات متعددي حاكي از آن است كه به دنبال حوادثي مانند سقط جنين، مرده زايي و مواردي از اين قبيل، بهداشت رواني مادران به شدت آسيب مي بيند. همچنين، فرزندان نيز تحت تاثير سوء حواث دوران بارداري و زايمان قرار مي گيرند مثلا" فرزنداني كه به دنبال از دست رفتن جنين قبلي به دنيا مي آيند بيش از حد در معرض محافظت بيش از حد قرار مي گيرند وبيشتر از ساير كودكان احتمال دارد كه دچار مشكلات هيجاني شوند. نكته بسيار مهم آن كه سقط جنين، ارتباط زناشويي و رابطه بين زوجين را نيز مختل مي كند.
تحقيقات نشان داده اند يكي از شايع ترين مشكلات بيماري هايي كه به دنبال فوت نوزاد يا سقط جنين ايجاد مي شود افسردگي و به خصوص افسردگي پس اززايمان است. خطر افسردگي پس اززايمان در صورت وجود سابقه افسردگي در بيماريا خانواده او يا سابقه بيماري رواني قبلي در دوره پس از زايمان بالا مي رود. نكته مهم آن تر اين است كه افسردگي پس از زايمان، خود تاثير بسيار عميقي بر ساختار خانواده دارد. تحقيقات در اين زمينه نشان مي دهد افسردگي پس از زايمان مي تواند تاثير بسيار منفي بر رشد جنين رشد كودك در سال هاي بعد، شير دادن به كودك و دلبستگي با كودك دارد.
علاوه بر اين، سوگ به دنبال از دست رفتن جنين يا نوزاد و افسردگي پس از زايمان و همچنين، ساير مشكلات بهداشت رواني اثرات نا مطلوبي بر كيفيت رابطه زوجين به جا مي گذارند. به اين ترتيب، عوارض و مشكلات روان شناختي دوران بارداري و زايمان مي تواند به صورت هاي مختلف كانون خانواده را مورد حمله قرار داده و آسيب هاي شديدي به آن وارد كند.
ارتباط خوب با همسر، يكي از مهم ترين شاخص هاي بهداشت رواني خوب در دوران بارداري است . بين افسردگي زنان چه قبل و چه در حين بارداري با مشكلات زناشويي و ناسازگاري زوجين ارتباط قوي وجود دارد. نارضايتي زناشويي واختلافات زناشويي، بيشتر از مسائل ومشكلات پزشكي، يك عامل مهم پيش بيني كننده زايمان زودرس ومسائل مربوط به آن است . همچنين، كيفيت ازدواج حتي تا سال بعد از تولد كودك نيز مي تواند تعيين كننده سلامت روان والدين وهمچنين فرزندان و نهايتا" كانون خانواده باشد . كيفيت ازدواج و وضعيت بهداشت رواني والدين ، از ابتداي رشد كودك بر او اثر مي گذارد. به همين دليل،است كه اختلال در ارتباط زوجين كه به دنبال مشكلات دوران بارداري و زايمان ايجاد مي شود، به ويژه مشكلات روان شناختي؛ از توجه واهميت خاصي برخوردار است. اختلال در روابط زناشويي، مشكلات ارتباطي بين زوجين كه به دنبال مشكلات مربوط به بارداري و زايمان ايجاد مي شوند از پديده هاي مهمي است كه در سال هاي اخير مورد توجه زيادي قرار گرفته است. چنين مشكلاتي مجددا" سلامت روان زنان، همسرانشان و فرزند يا فرزند آنان را تحت تاثير منفي خود قرار مي دهد و در پاره اي از موارد به از بين رفتن خانواده، طلاق و آشفتگي ها و نابساماني هاي مرتبط با آن مي انجامد.
باتوجه به مطالب بالا و تاثير واهميت شاخص هاي بهداشت روان در سلامت دوران بارداري وزايمان زنان به ويژه بر ارتباطات زوجين، ضروري است مشاوره هايي در خصوص استرس ها و مشكلات بهداشت رواني زنان در اين دوران انجام شودبديهي است چنين فعاليتي گام مهمي در زمينه تحكيم بنياد خانواده در اين دوره بحراني زندگي خانواگي فراهم مي كند . اين در حالي است كه متاسفانه اطلاعات كمي در اين حوزه در دسترس است.
براي دريافت خدمات درمان اختلالات افسردگي و اضطراب به سايت انديشه مهر مراجعه كنيد.
نويسنده: خانم دكتر ربابه نوري
منبع:
http://andishemehr.com/